ΤΑ ΚΕΛΛΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ

ΤΑ ΚΕΛΛΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ
Και στα Κελλιά με χρώματα άσπρα και ήλιο μεθούν

sabato 31 dicembre 2011

Κανόνες του καλού ποδαρικού!


1ον, αυτός που κάνει το ποδαρικό, πρέπει οπωσδήποτε να χτυπήσει το κουδούνι ή την πόρτα και όχι να ανοίξει με δικά του κλειδιά

2ον, κρατάει το ρόδι με το δεξί του χέρι. Αν τα άτομα που κάνουν το ποδαρικό είναι περισσότερα από ένα, τότε θα πρέπει να έχουν ένα μόνο ρόδι, το οποίο θα αγγίζουν όλοι μαζί με το δεξί τους χέρι.

3ον, μπαίνει μέσα στο σπίτι με το δεξί πόδι. Σε κάποιες περιοχές, τον βάζουν να πατήσει με αυτό ένα σίδερο για να είναι όλοι "σιδερένιοι" και υγιείς μέσα στο σπίτι. Στη συνέχεια πετάει με δύναμη το ρόδι στο πάτωμα για να σπάσει και να πεταχτούν οι κόκκινες ρώγες του στο εσωτερικό του σπιτιού (γεγονός που δημιουργεί ένα πρόβλημα στις νοικοκυρές, αλλά η παράδοση είναι παράδοση!)

4ον, την ώρα που σπάζει το ρόδι λέει δυνατά την ευχή : "όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόση υγεία, ευτυχία και χαρά να έχει το σπίτι μας και τόσα χρήματα η τσέπη μας όλη τη χρονιά!".

5ον, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, κοιτούν τις ρώγες που έχουν βγει από το σπασμένο ρόδι και τις ερμηνεύουν αναλόγως. Όσο πιο γερές και κόκκινες είναι, τόσο πιο ευλογημένος θα είναι ο νέος χρόνος για το σπιτικό.

Και το κέρασμα!
Αμέσως μετά, οι σπιτονοικοκύρηδες προσφέρουν στον άνθρωπο που έκανε το ποδαρικό ένα κέρασμα - παλιά συνήθιζαν να δίνουν γλυκό του κουταλιού- ενώ αν είναι παιδί, τον ανταμείβουν με ένα χρηματικό ποσό- όπως κάνουμε στα κάλαντα.

Είτε πιστεύετε, είτε όχι, στις παραδόσεις, σας εύχομαι ολόψυχα να έχετε μία καλή χρονιά!

giovedì 29 dicembre 2011

Η ΚΑΛΛΟΝΗ στη Λέσβο και τα ΚΕΛΛΙΑ στην Τήνο!





Τα τοπωνύμια είναι η ονομασία ενός τόπου, το διακριτικό σημαίνον και το γεωγραφικό στίγμα ενός συγκεκριμένου χώρου με ανθρώπινη διαχρονική παρουσία.
Τα τοπωνύμια είναι πάντα δηλωτικά στοιχεία μιας ιστορίας και μιας γεωγραφίας.
Το πρώτο βασικό στοιχείο για να εντοπίσεις έναν τόπο σε ένα γεωγραφικό πλαίσιο είναι φυσικά το Όνομά του. Και το όνομα ενός τόπου κρύβει την ιστορία του. Το τοπωνύμιο μας παρέχει δηλονότι μια πληροφορία σημαντική για τους ανθρώπους που έγραψαν την ιστορία του.

Γι’ αυτό πρώτο και βασικό μέλημα των πολιτευομένων και γενικά όσων ασχολούνται με τα κοινά πρέπει να είναι η διατήρηση και ο σεβασμός των ιστορικών τοπωνυμίων, δηλαδή ο σεβασμός της φήμης ενός τόπου.
Παλιότερα, π.χ., λέγαμε ‘Κελλιά’ και το μυαλό μας πήγαινε σ΄ένα κεφαλοχώρι της Τήνου με μακραίωνη ιστορία και παράδοση.
Αν διαβάστε τις αρχειακές έρευνες του Παπ΄ Αντώνη Φόνσου και του Παπά Μάρκου Φώσκολου θα βρείτε πολλά στοιχεία για την ιστορικότητα της ονομασίας Κελλιά.
Αλλά εδώ και πενήντα χρόνια, ο τότε κοινοτάρχης αποφάσισε καταχραστικά να εξωραΐσει την ονομασία του χωριού από ΚΕΛΛΙΑ σε ΚΑΛΛΟΝΗ.

Αυτή η μετονομασία κατά τη γνώμη μου δεν θεμελιωνόταν σε καμμιά ιστορική βάση και αλλοίωνε αθέμιτα και βίαια με μια μονοκοντυλιά την ταυτότητα αυτού του τόπου και τις ρίζες των αθρώπων του. Ήταν πολιτικό ολίσθημα και ξεστράτισμα των τότε κρατούντων.
Τα τοπωνύμια συνήθως τα αλλάζουν οι κατακτητές μιάς χώρας για να αλλοιώσουν την ταυτότητά της. Η αλλαγή ενός τοπωνυμίου επιφέρει ηθελημένα τη διακοπή μιας ιστορικής συνέχειας.
'Οταν η Ελλάδα αναγεννήθηκε, μετά τόσους αιώνες τουρκοκρατίας, πολλά τοπωνύμια εξελληνίστηκαν για να ανακληθεί στη μνήμη των ανθρώπων μια πορεία που είχε βίαια διακοπεί.
Όμως δεν είναι εύκολη υπόθεση να σβήσεις τη μνήμη ενός τόπου και την ιστορία του. Τα ονόματα μπορούν να μεταλλαγούν με μια άνωθεν απόφαση, αλλά η μνήμη έχει πάντα μεγάλη αντοχή, γιατί τη φυλάγουμε στα ενδόμυχα του είναι μας και την περνάμε από γενιά σε γενιά.
Δύσκολα να σβηστεί από τον πίνακα της μνήμης η ιστορία ενός τόπου. Γι αυτό συνήθως τα νέα τοπωνύμια δεν πιάνουν εύκολα τόπο. Πάντα διατηρείται η ανάμνηση της παλιάς ονομασίας έστω και αμυδρά.
Είμαι πεπεισμένος ότι η απόφαση του Μπέη και των τότε κοινοταρχών ήταν μια εσφαλμένη επιλογή που οφείλουμε να επανορθώσουμε για να σεβαστούμε την ιστορία αυτού του χωριού και των ανθρώπων που την έγραψαν.
Πρέπει να επανέλθει η παλιά ονομασία ΚΕΛΛΙΑ που είναι ένα ευδιάκριτο τοπωνύμιο και δεν συγχέεται με άλλα ομόφωνα σε άλλα γεωγραφικά πλάτη.
Ας αφήσουμε την ΚΑΛΛΟΝΗ στη Λέσβο και ας κρατήσουμε τα ΚΕΛΛΙΑ στην Τήνο.
Τα Κελλιά έχουν τόσες ομορφιές και καλλονές που δεν έχουν ανάγκη να λάβουν μέρος σε ονοματολογικά Καλλιστεία.
Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη, δηλαδή πρωτίστως ο κόσμος του χωριού και η Τήνος όλη, ώστε η φωνή του λαού να γίνει αισθητή μέχρι τα δημαρχιακά έδρανα και έτσι να δρομολογηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία για την επαναφορά της ιστορικής αυτής ονομασίας.
Κάνω έκκληση λοιπόν στους άρχοντες και στις αρχόντισσες του χωριού και της ευρύτερης Τήνου να συστρατευθούν σε αυτό τον αγώνα για τον αναβαπτισμό της αιρετικής Καλλονής στα αναγεννημένα Κελλιά.
Και στα βαπτίσια θέλω να ακούσια τριμπόνια και καμπάνες.

https://www.facebook.com/pages/Η-Καλλονη-στη-Λέσβο-και-τα-Κελλια-στην-Τήνο/267216100005493
http://tinosontherun.blogspot.com/2010/09/blog-post_23.html
http://www.tiniaki.gr/2011/06/blog-post_8754.html

martedì 27 dicembre 2011

Paralleli storici

Ci piaccia o no, gran parte del mondo attuale è strettamente legata alle storie, ai valori e ai modelli della Grecia antica.

Michael Scott, Dalla democrazia ai re. La caduta di Atene e il trionfo di Alessandro Magno, Laterza, gennaio 2012.


Παλιά τηνιακά Κάλαντα Πρωτοχρονιάς





Αρχιμηνιά, Καλή Χρονιά
ψηλή μου δεντρολιβανιά,
κι αρχή καλός μας χρόνος,
εκκλησιά με τ΄άγιο θρόνος.

Κι εκεί που τον ευλόγανε,
παπάς τον ξομολόγανε
είταν κι ο Άγιος Βασίλης
ο λεβέντης μας ατσίνης.

<<Βασίλη απούθεν έρχεσαι
και δεν μας καταδέχεσαι
και απούθεν κατεβαίνεις
και δεν μας εσυντυχαίνεις>>;

<<Κάτσε να φας, κάτσε να πιείς,
κάτσε τον πάθη σου να πεις,
κάτσε να τραγουδήσεις
και να μας ευχαριστήσεις>>.

Ξερό ραβδί, χλωρό ραβδί
άσπρο σταφύλι ροζακί,
χλωρά βλαστάρια πέτα
ροϊδοκόκκινη βιολέτα.

Απάνω στα βλαστάρια της,
και στα περικλωνάρια της
περδικοκελαηδούσαν
τζόγια μου, και σε εξυπνούσαν.

Δεν ήταν μόνο πέρδικες,
γαρυφαλιές λεβέντικες.
ήταν και τρυγονάκια,
μαύρα μου γλυκά ματάκια.

Κατέβηκε μιά πέρδικα
στα νύχια της μπερδεύτηκα,
να βρέξει το φτερό της
πάψε πλέον τη σκληρότης.

Να ράνει τον αφέντη μας
το ρήγα το λεβέντη μας
τον πολυχρονεμένο
και στον κόσμο ξακουσμένο.


http://www.youtube.com/watch?v=B8syuaXtAII&feature=BFa&list=PLECCA6679D8DDA778&lf=results_main
Παραδοσιακά κάλαντα Τήνου σε εκτέλεση από το Μάρκο Βιδάλη τον Καλιούπα.

martedì 20 dicembre 2011

Καλές γιορτές και ένα πιό τυχερό για όλους μας 2012

Καλές γιορτές
σε όλους όσους αγαπάμε και μας αγαπάνε
κι ένα 2012
με υγεία και περισσότερη τύχη
για όλους εμάς
στην Ελλάδα και στην Ιταλία.

giovedì 15 dicembre 2011

L'abc della democrazia è la partecipazione

Il 'manifestante' è il personaggio dell'anno di Time, il settimanale americano.
http://lightbox.time.com/2011/12/14/person-of-the-year-2011-revolution/#1

La crisi economica mondiale sta facendo riscoprire il valore politico della partecipazione democratica.
Parlare di valori in questo momento di crisi economica mondiale può sembrare curioso. Ma non è così! La crisi di oggi è soprattutto crisi di valori. Proprio oggi che bisogna stringere la cinghia abbiamo bisogno di valori.
L'abbiccì della democrazia è la partecipazione, la condivisione, l'assunzione di responsabilità politiche. Manifestare e protestare è democrazia!
L'abc della politica è prendere posizione a partire da una propria lettura delle cose che ci accomunano, riappropriandoci di strumenti e spazi politici che ci permettano di essere realmente cittadini consapevoli e responsabili.
E' una sfida da affrontare con ottimismo per costruire un futuro condiviso!

martedì 13 dicembre 2011

Αθάρμιστά μ΄!


Κάθε τόσο, εδώ στα ξένα που βρίσκομαι, ανατρέχω στα νάματα της ... κελλιανής διαλέκτου, αναζητώντας τους γνώριμους γλωσσικούς ήχους της νιότης. Είναι ένας τρόπος ευχάριστος για να αναζωογονώ τη μητρική μου γλώσσα, να θυμάμαι τα Κελλιά και να ξεχνώ την ...ηλικία μου.
Εδώ καιρό πηγανοερχόταν στην άκρη της γλώσσας μου μια λέξη, αλλά δεν κατάφερνε να ξεπορτίσει από το στόμα μου. Τελικά σήμερα αναδύθηκε από τα έγκατα του πυθμένα της μνήμης μου και όταν την άρθρωσα πάλι μετά τόσες δεκαετίες διαπίστωσα ότι μου προξένησε κέφι και χαρά.
Η άρθρωση της λέξης αναγάλλιασε την ψυχή μου και μαζί της ξεπόρτισε, ως εκ θαύματος, όλη η πλούσια φαμελιά της: θάρμισμα, θαρμίζω, ξεθαρμίζω, αθάρμιστά μου, κ.ο.κ.
Θυμήθηκα και ένα σωρό φράσεις και στίχους με τούτες τις λέξεις:
Φτούσου - φτούσου, μη σε θαρμίσω!
Κοτζάμ' παλ'κάρ' είν΄ο γιος σ', αθάρμιστά τ'!
Δυό μάτια σε θαρμίσαν, τρία να σε ξεθαρμίσουν!
Δυό μάτια σε ματιάξανε τρία να σε ξεματιάξουν!
Θυμάμαι τη μάνα μου και τη γιαγιά μου που μας κρύβανε μικρά παιδιά, όταν περνούσε κάποιος πασίγνωστος φουκαράς με ... κακό μάτι από γειτονικό χωριό. Μην επιμένετε, δεν πρόκειται να κατονομάσω το χωριό και το παρατσούκλι του ανθρώπου αυτού.
Θάρρεψα λοιπόν και κάθισα να βρω την καταγωγή και εξέλιξη της λέξης, ανοίγοντας τα κιτάπια μου. Και γρήγορα κατάφερα να βρω την άκρη.
οφθαλμός, οφθαλμιάω, οφθαλμίζω, φθαλμίζω, φθαρμίζω, θαρμίζω, δηλαδή κοινώς ματιάζω.
Ακόμα κρατάω τις μαγικές φράσεις για το ξεμάτιασμα που η μάνα μου είχε γράψει σε ένα χαρτί που φύλαγε στο συρτάρι και κάθε τόσο τις χρησιμοποιούσε για να με ξεματιάζει.
Αθάρμιστά μ΄!

domenica 11 dicembre 2011

Να μην αβασκαθούν οι ανθρώποι μας!


Δείτε πώς ξοφλούν το χαράτσι στην Κωμιακή Νάξου.

Να μην αβασκαθούν οι ανθρώποι μας!

http://www.youtube.com/watch?v=l8Ns89Fp8KA

giovedì 8 dicembre 2011

Θανάση, σφίξε κι άλλο το ζωνάρι σου!



Όλοι οι ισχυροί της γης ανησυχούν για την τύχη του ευρώ.
Από τη μιά, ο Σαρκοζί και η Μέρκελ χέρι-χέρι τα λένε και φοβούνται μήπως καταρρεύσει η Ευρωζώνη και ...εκραγεί το ευρώ και έτσι θα αναγκαστούν να περιορίσουν τις ... οικογενειακές δαπάνες τους.
Και η Καρλά πώς θα τα βγάζει πέρα με το μωρό της; Έλα, ντέ!
Και η Μερκούλα μας πού θα βρίσκει ψιλά για να αγοράζει αντισυλληπτικά χαπάκια. Με τις ευθύνες που έχει, πού καιρός για ζωντόβολα! Έλα, ντέ!
Από την άλλη, ο βαρυσήμαντος Ζισκάρ μιλάει για πιθανότητες εξόδου από το ευρώ, ενώ στην Ελλάδα και στην Ιταλία τα νέα κυβερνητικά σχήματα, που ανέλαβαν πάση θυσία να διασώσουν το δύστηνο ευρώ μας, επιβάλλουν θυσίες αβάσταχτες στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.
Να βγούμε ή να μη βγούμε από το ασφυκτικό κλουβί του ευρώ;
Μα για την τύχη των βιοπαλαιστών, των συνταξιούχων, των ανέργων και των νέων ανησυχεί κανένας από τους άνωθεν Ευρωσωτήρες μας;
Εντάξει, εμείς να σφίξουμε το ζωνάρι μας και να συνεχίζουμε να τραβάμε άγριο κουπί για να ξεπεράσουμε τη φουρτούνα που μας βρήκε, αλλά τα παιδιά μας τί θα κάνουνε για να εξασφαλίσουνε τα προς το επιζήν;
Τελικά πληρώνουν τη ... νύφη και τα ... σπασμένα πάντα οι ίδιοι.
Ας αρματωθούμε με λίγη αισιοδοξία, αναισθησία κι αγανάκτηση, κι έχει ο θεός!
Ανοίξτε την πόρτα, θέλουμε να βγούμε στον ήλιο!
http://www.youtube.com/watch?v=0atfjWJI5AU

domenica 4 dicembre 2011

Τα χριστουγεννιάτικα πακέτα του Monti και τα κλάματα της Fornero.


Σήμερα κυριακάτικα ανακοινώθηκαν τα νέα μέτρα/δώρα της κυβέρνησης Μόντι.
Κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο οι Ιταλοί θα βρουν φέτος την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 66 για τους άντρες και στα 62 για τις γυναίκες, την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης, την υιοθέτηση κινήτρων για συνταξιοδότηση στα 70, πολλές περικοπές δαπανών, νέα μέτρα άμεσης τόνωσης της οικονομικής ανάπτυξης, την επαναφορά του φόρου ακίνητης περιουσίας κλπ. κλπ.
Η δέσμη των οικονομικών μέτρων ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ θα αφορά την επόμενη διετία.
Έρχονται δύσκολοι καιροί για όλους μας και είμαστε για ...κλάματα.
Νά γιατί η Υπουργός Εργασίας κλαίει τη μοίρα μας!
Νά ΄μαστε καλά και η μπόρα θα περάσει!
'A da passà 'a nuttata!

venerdì 25 novembre 2011

Grecia e Italia legate da una storia 'comune'

Finestra sul Greco

a cura di Jannis Korinthios

La Grecia e l'Italia, grazie al Mediterraneo, sono legate da millenni da una storia 'comune', scandita da migrazioni, incontri e scontri, innesti, fusioni e fratture.
Fin dall'antichità in Italia meridionale è attestata stabilmente un' 'altra Grecia'. Possiamo dire che a partire dalle prime colonizzazioni in poi, migrazioni reiterate hanno contribuito a conservare in Italia meridionale una diaspora dinamica, diffusa, endemica e ben integrata, segnando in diacronia profondamente la storia complessiva di tutta questa regione, la cultura e la lingua.
E pure quando Roma si impossessò della Grecia, l'impatto non produsse effetti solo negativi, visto che, proprio attraverso Roma e il suo impero universale, la cultura greca si diffuse anche in Occidente.
Successivamente, dalla metà del VI sec. d. Cr. e sino alla metà del XI sec., l'Italia meridionale rimase nell'orbita della cultura greca.
Molte migrazioni di popolazioni greche seguirono anche dal XIV sec. e durante i secoli successivi che mantennero costante la presenza greca in molte città e paesi.
Ancora ai nostri giorni sopravvivono in Italia meridionale due insulae di lingua greca, in Calabria e nel Salento. La persistenza a tutt'oggi della lingua greca oppone sostenitori di tre tesi; i primi sostengono la continuità ininterrotta dall'antichità, i secondi affermano che questi dialetti sarebbero residui di migrazioni durante il millennio bizantino, mentre gli ultimi sostengono una tesi intermedia.
La cultura e la lingua sono in effetti sistemi che sussistono in dipendenza di fattori situazionali e avanzano e si ritraggono a seconda di vicende storiche che incidono sul destino di una civiltà; occorre però rilevare che la cultura persiste anche dopo l'estinzione della lingua che la veicola.
Ormai gli ultimi avanzi linguistici del grecoitalico sono arretrati in Italia meridionale verso sud-est e ineluttabilmente si estingueranno. Permangono tuttora tracce del greco nei dialetti meridionali.

Per Gerhard Rohlfs:

non v'è regione d'Italia ove l'elemento affiori talmente manifesto e potente [...] E non sono solo vocaboli singoli e sono centinaia che hanno invaso questi dialetti, ma è qualche cosa che tocca l'essenza stessa del linguaggio. È lo spirito della lingua greca che scaturisce da ogni discorso, che balza dalla bocca del più umile contadino.

Allegati:
Scarica questo file (apertura in gr.pdf)Testo in greco134 Kb
http://cla.unical.it/index.php/aree-di-studio-e-progettazione/finestra-sul-greco.html

mercoledì 23 novembre 2011

Οι ηλικιωμένοι στα όρια της απελπισίας



Αυτό το μήνα στην Ελλάδα οι συνταξιούχοι πήραν μειωμένες συντάξεις λόγω των περικοπών στα επιδόματα.

Έχω την εντύπωση ότι τις περισσότερες θυσίες τις κάνουν οι οικονομικά ασθενέστεροι. Τα μέτρα αυτά πλήττουν ανεπανόρθωτα και αισχρά τους υπερήλικες κα ευπαθέστερους.

Γιά πέστε μου πως μπορεί να τα βγάλει πέρα ένας 80άρης ή 90άρης με πενιχρή σύνταξη, όταν έχει να πληρώνει κάθε μήνα και μια γυναίκα για να τον φροντίζει μέρα και νύχτα;

Πού θα βρει τα ευρώ για να φάει, να πληρώσει τη θέρμανση, το ηλεκτρικό, το τηλέφωνο, το ντύσιμο, τα φάρμακα; Και πώς θα πληρώσει το χαράτσι για το πτωχικό του σπίτι; Κι αν έχει και νοίκι, πως θα ανταπεξέλθει σε όλα τα έξοδα διαβίωσης;

Οι κύριοι που αποφάσισαν, ελαφρά τη καρδία, αυτά τα απάνθρωπα μέτρα δεν ζούνε με μισθούς και συντάξεις πείνας.

Ντροπή τους!

Στην Ελλάδα του σήμερα η πολιτεία δυστυχώς παραμελεί και εγκαταλείπει τους ηλικωμένους, δηλαδή τους ανθρώπους που δούλεψαν σκληρά στη ζωή τους, που πολέμησαν για τη λευτεριά της πατρίδας και συνέβαλαν στην πρόοδο της.

Οι άνθρωποι αυτοί αν δεν έχουν παιδιά να τους βοηθήσουν είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν από ανέχεια. Πως θα ξεχειμωνιάσουν φέτος; Και όσοι έχουν ακόμα χαμηλότερες συντάξεις και είναι κατάκοιτοι;

Τέτοια κατάντια και τέτοιος εξευτελισμός δεν τους έπρεπε στα τελευταία χρόνια της δοκιμασμένης και πολυτάραχης ζωής τους.

Η Τήνος στα τηλεοπτικά κανάλια της Ιταλίας.


Τελευταία η Τήνος είναι στα τηλεοπτικά κανάλια της Ιταλίας, ιδιωτικά και κρατικά. Πολύς κόσμος την ανακάλυψε έτσι στην Τηλεόραση και έμεινε ενθουσιασμένος.


Dal 31 ottobre, dal lunedì al venerdì alle 17.30 (e in replica alle 9.00 e alle 14.30), arriva Voglio vivere così (A Place in the Sun), il programma di Channel4 che racconta le storie di chi ha deciso di punto in bianco di mollare tutto e cambiare vita. Ma se state pensando ad un people show avete sbagliato di grosso, la “nuova vita” è solo un incipit: al centro del nuovo programma di lifestyle di Cielo ci sarà infatti… l’acquisto di una nuova abitazione.


Episodio 1, 31 ottobre: Andros e Tinos

Le storie vere di chi si è trasferito in luoghi da sogno e ha deciso di cambiare vita: oggi Brenda e Lesley sono alla ricerca della casa ideale tra Andros e Tinos, due bellissime isole ancora poco note dell’arcipelago greco delle Cicladi


Eπίσης την δείξανε ένα σάββατο πριν δυό βδομάδες στη LINEA BLU, RAI 1.

martedì 22 novembre 2011

L'Europe d'aujourd'hui est affaiblie par une crise sans précédent

Europe : de la faillite politique à la dictature économique

LE PLUS. Union monétaire et économique, l'Europe d'aujourd'hui est affaiblie par une crise sans précédent. Marx l'avait prédit : l'économie préside le politique. Poussée à son paroxysme, la loi des marchés est-elle en train de tuer la démocratie ?

Daniel Salvatore Schiffer

> Par Daniel Salvatore Schiffer philosophe

Edité par Louise Pothier Auteur parrainé par Jean-Marcel Bouguereau

Je ne suis pas marxiste. Je ne l’ai jamais été et je ne le serai très certainement jamais. Mais s’il est une vérité qui demeure néanmoins incontestable, sur le plan de l’analyse philosophique, c’est bien celle que Marx énonça, secondé en cela par Engels, dans l’historique "Manifeste du parti communiste", publié en 1847, déjà. À savoir : ce sont les infrastructures économiques, autrement dit l’activité de production, qui conditionnent les superstructures politiques, y compris dans leur dimension morale.

Statue de Karl Marx en Allemagne (Uwe Meinhold/AP/SIPA)

Statue de Karl Marx en Allemagne (Uwe Meinhold/AP/SIPA)

Cet axiome, auquel le social-démocrate et européen convaincu que je suis reconnaît volontiers toute la pertinence conceptuelle, Marx le corrobora, dans ce même "Manifeste", par une formule restée célèbre tant elle frappa alors les esprits : "Les idées dominantes d’une époque n’ont jamais été que les idées de la classe dominante."

C’est bien là, en effet, cette nouvelle loi (la loi du marché, serais-je tenté de dire ici) qui semble présider aujourd’hui et plus que jamais, au destin de bon nombre des pays de notre Europe, au premier rang de laquelle émergent bien évidemment, ainsi que nous venons de le voir tout récemment, la Grèce et, surtout, l’Italie.

Car que sont leurs nouveaux chefs de gouvernements, Lucas Papadémos (jadis gouverneur, de 1994 à 2002, de la Banque centrale de son pays) pour la Grèce et Mario Monti (autrefois conseiller international, en 2005, de la banque d’affaires américaine Goldman Sachs) pour l’Italie, sinon de purs et simples économistes, eux-mêmes aux ordres d’un nouveau genre, mais non pour autant moins pernicieux, d’oligarchie ?

Goldman Sachs, le fil conducteur coupable

Davantage : le tout nouveau directeur de la Banque centrale européenne, Mario Draghi, n’est-il pas, lui aussi, un ancien haut fonctionnaire de cette même Goldman Sachs ? C’est du reste là, cette très puissante institution financière, fleuron de Wall Street, ce qui relie, tel un discret mais efficace fil conducteur, ces trois récents dirigeants européens. Pour le moins paradoxal lorsque l’on sait que Goldman Sachs est sous le coup, depuis 2011, d’une plainte pour une gigantesque fraude fiscale : elle aurait vendu des produits dérivés - les fameux "swap" - permettant de dissimuler une partie de la dette souveraine des États-Unis et serait donc, comme telle, à l’origine de la crise des "subprimes", c’est-à-dire, par ricochet, de notre crise financière elle-même !

L’arnaque, totale, serait magnifique dans son cynisme, si elle n’était à ce point, sur le plan éthique, honteuse. À moins, pire encore, que ces prétendus spécialistes ne soient, dans leur propre domaine, que d’illustres incompétents, quoi que le système veuille bien nous faire croire, puisqu’ils n’ont jamais pu endiguer auparavant, ni simplement prévenir (laissons-leur là le bénéfice du doute, outre celui de leur immense profit), cette même crise. Au contraire : ils en sont les premiers et vrais responsables.

Drapeaux grec et européen (ARIS MESSINIS / AFP)

Drapeaux grec et européen (ARIS MESSINIS / AFP)

En Europe, l'économie prime sur la politique

Et, pourtant, ce sont bien ces louches technocrates de la haute finance qui, privés en outre de toute légitimité démocratique puisque ce ne sont pas les peuples qui les ont élus, se voient soudain propulsés, sans que nous n’ayons jamais été consultés sur la question, à la tête de nos gouvernements.

Autant dire, effectivement, que Marx a donc plus que jamais, fût-ce a posteriori, raison : c’est bien l’économie qui détermine aujourd’hui, au déni de toute démocratie, la politique !

Ce ne fut toutefois pas là la seule vérité que Karl Marx énonça, comme l’observèrent autrefois Louis Althusser (voir "Pour Marx") ou Jacques Derrida (voir "Spectres de Marx"), au sein de son œuvre philosophique. Ainsi écrivit-il également, dans "Le Capital" cette fois, cette autre sentence phare de sa critique du capitalisme : "La circulation des marchandises est le point de départ du capital."

Et, de fait, loin de se vouloir au départ une entité politique, encore moins sociale, c’est comme un espace uniquement économique fondé sur la libre circulation des marchandises et donc, comme tel, essentiellement capitaliste, que notre Union Européenne elle-même naquit en 1957, avec le traité de Rome. Preuve en est que cette actuelle UE se dénomma longtemps, jusqu’en 1992 (date de l’entrée en vigueur du plus politique traité de Maastricht), "Communauté Économique Européenne", appellation alors synthétisée sous le sigle de CEE.

Rien d’étonnant, en d’aussi bancales fondations, si, au bout de pareil processus logique, ce sont des banquiers, eux-mêmes issus de ce symbole du capitalisme le plus sauvage qu’est Goldman Sachs, qui, sans jamais rien nous demander de surcroît, prennent effectivement aujourd’hui la tête, fût-elle malade, de nos Etats. Motif, précisément, pour lequel les "indignés" ont raison de se révolter à l’heure de la mondialisation, sur les différentes places publiques, à défaut d’être financières, celles-là, des capitales européennes, quand ce ne sont pas, plus largement encore, les métropoles américaines, voire, bientôt, asiatiques.

La dictature de l'horreur

En résumé, c’est donc ce déficit politique de départ qui provoque à l’arrivée - c’est là son effet pervers le plus manifeste - cette dictature économique à laquelle nous assistons actuellement. De sorte que, paraphrasant à nouveau ici le Marx de la toute première phrase de son "Manifeste du parti communiste", nous pourrions aisément dire, à notre tour, qu’un spectre hante l’Europe contemporaine : la dictature financière, que la lucide Viviane Forrester, en 1996, baptisa très justement, reprenant là une formule de Rimbaud en ses "Illuminations", d'"horreur économique" !

Yves Charles Zarka, professeur de philosophie politique à la Sorbonne, expliqua parfaitement bien, lors du colloque qu’il vient d’y organiser autour de la pensée comme de la figure de Jürgen Habermas, ce danger qui nous guette : "Nous vivons un moment décisif dans l’histoire de l’Europe, celui dans lequel le projet d’une Union est mis en péril et risque de sombrer dans une dislocation périlleuse pour les États, c’est-à-dire les peuples qui la composent." Et de conclure cet important débat par cette réflexion aussi dramatique, elle aussi, que judicieuse : "Ce n’est pas seulement l’Union Européenne qui est en péril, mais aussi la civilisation dont elle est porteuse."

L'économie contre la démocratie

D’où, urgente, cette autre question, fondamentale, pour l’avenir de nos sociétés modernes : cette Union Européenne que nous avons nous-mêmes appelé de nos vœux se construirait-elle, à l’heure actuelle, sur la destruction, non seulement des États, mais, plus spécifiquement encore, de la souveraineté populaire et, donc, contre la démocratie elle-même ?

Si tel était le cas, le paradoxe, bien évidemment, ne serait pas des moindres : ce serait ses propres valeurs, son rêve humaniste, sa vision de la liberté et sa conception de la tolérance, que l’Europe, par cette nouvelle forme de dictature - la dictature économique, précisément, après les diverses dictatures, de par le monde, politiques, idéologiques, militaires ou religieuses -, nierait, ainsi, de la manière la plus hypocritement vile qui soit.

Bref : la mondialisation, cet autre et nouveau nom du totalitarisme à venir ?


http://leplus.nouvelobs.com/contribution/216226;europe-de-la-faillite-politique-a-la-dictature-economique.html